Dział Zagraniczny

Literacką nagrodę Nobla poza Olgą Tokarczuk dostał też w tym roku Peter Handke. Ten drugi werdykt budzi spore kontrowersje, bo austriacki pisarz słoweńskiego pochodzenia podważa drobiazgowo udokumentowane zbrodnie popełnianie podczas wojen w byłej Jugosławii. Przemawiał też na pogrzebie byłego serbskiego prezydenta Slobodana Miloševića, który zmarł w haskim areszcie oczekując na proces przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym, między innymi w związku z wydarzeniami w Bośni.

Kawowce uprawia się w tzw. pasie kawowym pomiędzy oboma zwrotnikami, ale globalne ocieplenie to zmienia: plantacje pojawiają się już w Kalifornii czy Hiszpanii. Nie wiadomo jednak jak się tam przyjmą na większą skalę, tymczasem wzrost temperatur niszczy kultywacje w dotychczasowych krajach producenckich – do 2050 r. Etiopia, skąd pochodzi kawa, ma stracić nawet 85 proc. swoich upraw. Popularna dziś używka stanie się wówczas towarem premium, za który będzie trzeba słono płacić.

Florentino Ariza, główny bohater „Miłości w czasach zarazy” kolumbijskiego noblisty Gabriela Garcíi Márqueza, wyobraża sobie, że zdobędzie fortunę i rękę swojej wybranki dzięki wyłowieniu złota z zatopionego u wybrzeży jego ojczyzny galeonu San José. To nie fikcja literacka: taki okręt naprawdę poszedł w tych wodach na dno w 1708 r., a wartość jego ładunku jest współcześnie oceniana na między 10 a 20 mld dolarów. Przez trzy wieki nikt nie potrafił go jednak odnaleźć, a choć niedawno (rzekomo) udało się to prywatnej firmie, to teraz trwa zażarty spór sądowy o ustalenie własności majątku, do którego pretensje zgłasza kilka stron.

Choć po latach 80., gdy maleńki Hong Kong kręcił trzecią największą liczbę filmów na świecie po Stanach oraz Indiach, zostało tylko wspomnienie, to lokalne kino najlepiej uchwyca zachodzące na półwyspie zmiany i pozwala zrozumieć przyczyny toczącego się tam właśnie konfliktu. O kinematografii Hong Kongu opowiada Jagoda Murczyńska: redaktorka książki „Made in Hong Kong. Kino czasu przemian”, oraz współorganizatorka Azjatyckiego Festiwalu Filmowego Pięć Smaków.

W tym roku pożary spustoszyły nie tylko wielkie obszary Amazonii, ale również lasów w Afryce Środkowej, na Indonezji, Syberii, a nawet Arktyce. Mimo tych kataklizmów, planeta się zieleni, bo miliardy nowych drzew sadzą Chiny, Indie, czy Australia. Problem w tym, że te nowo stworzone ekosystemy nie są w stanie wchłonąć tak wielkich ilości dwutlenku węgla, jak coraz szybciej znikające lasy pierwotne. Na osiągnięcie porównywalnej z nimi dojrzałości, obecne nasadzenia będą potrzebowały od 300 do 500 lat.